Kemane
Müzik birçok insan için bir tutkudur desek abartmış olmayız. Müzik dinlemek veya yapmak insana kendini iyi hissettiren, canlılık veren, ruhunu besleyen güzel bir aktivitedir. Müzik yaparken bazı enstrümanlar kullanılarak değişik tınılar elde etmek ortaya güzel ezgiler çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu enstrümanları yapmak için doğada bulunan malzemelerden kullanmak insanların dünyanın her yerinde sıklıkla başvurduğu bir yöntemdir. Özellikle coğrafi anlamda bu konuda zengin olan ülkelerde doğal malzemelerle yapılan birbirinden eşsiz seslilikte enstrümanlar vardır. Bunlardan tabiatta farklı birçok şekilde bulunan su kabağı çalgı yapımında kullanılarak farklı bir özellik daha kazanmaktadır. Türkiye’de su kabağı en güzel formunu ve sesini kabak kemane ismiyle yakalamıştır. Kendine özgü duygulu bir tonu ve çalgı tekniği olan kabak kemane, Türklerin bilinen en eski ve pek bir değişikliğe uğramamış otantik görünüşü muhafaza etmiş çalgılarındandır. Telli ve yaylı olan bu çaldı türü Yörük Türkmen müziğinin temsilcisi sayılır. Özellikle Teke bölgesi diye anılan Antalya, Isparta, Burdur ve Muğla civarlarında o günlerden bugünlere kadar gelmiştir. Bu yüzden de bu çalgının imalatını yapan ustalar genellikle bu bölgelerden çıkar. Güneydoğu Anadolu’da ise rübaba adıyla bilinen kemane daha yassı gövdeli ve ağaçtan yapılan üç telli bir çalgıdır. Kabak kemane için kullanılan diğer isimler rebap, hegit, ıklığ’dır. Orta Asya Türkmenleri arasında ise gijek adıyla tanınan kabak kemane, Azerbaycan halk müziğinde kullanılan kemança ile aynı kökten gelmektedir. Kabak kemanenin gövde kısmı adı gibi kabaktan veya Hindistan cevizinin kabuğundan yapılırken göğüs kısmı ise deriden imal edilir. Bu deri genellikle kuzu derisidir. Ayrıca dut ağacından veya ak gürgen ağacından yapılan kemanelerde vardır. Kemane ilk başlarda iki tel ile yola çıkmış, zaman içinde önce üç tele sonra da profesyoneller tarafından da keşfedilip kullanılmaya başlayınca dört tele kadar çıkmıştır. Halk çalgıları arasında Türkler için özel bir yeri olan kemane, yerel bir çalgı olmaktan çıkıp tüm yörelerimiz tarafından benimsenip kullanılan bir çalgı olmuştur. Türk Halk Müziğinde telli, yaylı ve deri kapaklı sazlarının temsilcisi olan kabak kemanenin kökü Orta Asya’ya dayanmaktadır. Çeşitli farklı özellikleri olan kabak kemane çeşitleri içerisinden aradığınızı Pazarama.com sitesinde bulabilirsiniz.
Ses genişliği 2.5 oktav olan kabak kemaneler, perdesiz bir çalgı oldukları için hem kromatik hem de komalı sesi rahatlıkla elde edebileceğiniz bir çalgıdır. Kabak kemanenin tekne de denilen gövdesi yapılırken su kabağı uzunlamasına ikiye kesilir ve üzerine deri gerilerek ağaçtan bir sap ve burgular eklenir. Çalgıcının kabak kemaneyi dizine koyup çalması içinde gövdenin en alt bölümünde kabak ile sapı da birbirine bağlayan bir demir çubuk bulunur. Kabak kemanenin yapımında kullanılan kabağın çapının büyüklüğü, elde edilen sesin tiz ya da pes olmasına zemin hazırlar. Normalde otuz iki santim uzunluğunda olması gereken iki eşik arası, deri gerginliğinin değişik olması ile değişir. Kemane de çelik bağlama telleri kullanılır. Kemane aslında üç telli bir çalgı olup zamanla daha fazla geniş bir ses aralığı çıkarabilmek ve daha çok eserin çalınabilmesini sağlamak için bazı müzisyenler tarafından tel eklenmiştir. Ancak keman telleri de yapısı ile uygun olduğu için kemane de kullanılabilir. Kemane at kıllarından yapılmış arşe adıyla bilinen bir yay aracılığı ile çalınır.
Son yıllarda kabak kemanenin Türk Halk Müziği korolarında çalınmaya başlamasıyla beraber kemaneler tekrar gündeme gelmiştir. Ve dolayısıyla yurdumuzun çeşitli yörelerinde kemane imalatçılığı yapılmaya başlanmıştır. Kemane yapımının acemisi olarak bağlama, kemençe gibi çeşitli çalgıların ustaları tarafından yapılmaya başlandığı, zaman içinde kemaneye olan talebin artmasıyla sadece kabak kemane yapımında ustalaşan kişilerin bu işi yaptığını görüyoruz. Geleneksel usuller kullanılarak, teknik olmayan el aletlerinin aracılığıyla belli bir standardı olmadan üretilen kemanelerin çoğunun, aslında yapan kişilerin kendilerine çalmak için yaptıkları kemaneler olduklarını biliyoruz. Bu İstanbul Türk Müziği Devlet Konservatuarı çalgı yapım bölümü kurulup, kemane üretimine de başladıktan sonra belli bir standartta oturmasına kadar böyle sürmüştür. Bu kuruluşun kurulması ile kemane imalatçılarına düzenlenen eğitimlerle ve onlarla birlikte yapılan çeşitli çalışmalarla, milli bir çalgımız olan kemanenin standart bir görünüş kazanmasına yardımcı olmuştur. Kemane çeşitleri imal edildiği ağaca ve sahip olduğu tel sayısına göre belirlenir. Müzisyenlerin profesyonellik seviyesine göre daha iyi bir ses performansı elde etmek istemeleri sonucu, kemane tellerinin sayısı arttırılıp ses aralığı çoğaltılmıştır. Dört, beş, altı, yedi telli kemaneler üretilerek farklı tel kalınlıklarıyla istenilen sesler elde edilmiştir. Türk Halk Müziği tınılarına uygun olan kemaneler çok telli çalgılar arasında farklı bir yere sahiptir. Birbirinden farklı birçok çeşidi vardır. Buradaki en belirgin ayırıcı özellik imal eden ustaların el zanaatkârlığıdır. Bu özellik kemaneyi diğerlerinden ayrı bir yere koyar.
Kemaneyi çalarken farklı tavır ve üsluplar vardır. Bunlar geleneksel çalım tekniği, kemanca gibi çalınması, popüler çalım üslubudur. Bağlamadaki gibi kemanede de bulunduğu yörenin ezgilerinden kaynaklanan farklı yay çekimleri vardır. Bu yay çekimleriyle farklı ses tınıları elde edilir.
Kemane satın almak istediğiniz zaman size uygun özellikleri olan bir tane seçmelisiniz. Buradaki seçiminizi belirleyen en önemli faktör sizin buradaki profesyonellik derecenizdir. Eğer kemane çalmaya yeni başladıysanız başlangıç için en uygun model olan üç telli bir kemane satın almanız yerinde olur. Tellerinizin sayısını sizin profesyonellik derecenizle birlikte arttırabilirsiniz. Ahşap burgulu olan kemane modeli akort ve ton bozukluğundan en az etkilenenidir. Kemanenizi buna dikkat ederek seçerseniz istediğiniz performansı yakalamakta zorlanmazsınız. Kemane seçerken fiks kontrolünü de önem verirseniz kullanımı daha kolay ve size uzun zaman eşlik edecek bir kemaneye sahip olursunuz. Kemane yapımındaki el işçiliği ve kullanılan malzemelerin cinsi, çalgınızın kalitesini doğrudan etkileyen faktörlerdir. Hem ses kalitesi olan hem de uzun ömürlü bir kemaneye sahip olmak istiyorsanız düzgün kaliteli malzemelerden imal edilmiş bir kemane ile yüksek bir verim yakalayabilirsiniz. Kemanelerin farklı ve kendilerine has tasarımları ve donanımları kendi aralarında farklılıklar oluşturur. Bir Türk Halk Müziği çalgısı olan kemanelerle yüksek bir performans sergilemek istediğinizde, sağlam ahşap ve benzeri malzemelerden üretilen akort burgularını kullanmayı tercih etmeniz yerinde olur. Müzisyenler için önemli olan ses aralıklarını yakalamak bu şekilde daha kolay olur. Akort bozulmalarını engelleyen modelleriyle uzun mühlette fonksiyonelliğini koruyarak müzisyenlerin istediği verimi almalarını sağlar.
Kemanelerinizin uzun ömürlü olması için nemli yerlerden uzak tutmalısınız. Çünkü nem kemane tellerinin oksitlenmesine sebep olmaktadır, bu da kemanenizi çalmanızı olumsuz etkileyen bir faktördür. Kemanenizin bakımını kısa aralıklarla ve düzenli olarak yapmalısınız. Özellikle kemanenizi kullanmadan önce arşelerini reçineleyerek daha iyi ses çıkarmasını sağlayabilirsiniz.
Kemane Fiyatları
Kemane fiyatları, kemanenin çap genişliğinin büyüklüğüne, yapıldığı ağaç türüne, üzerindeki tel sayısına, kullanılan malzemenin kalitesine ve el işçiliğine göre belirlenmektedir. Birçok değişik modeli bulunan kemanelerin yapımındaki el işçiliği aralarındaki en temel farklılığı oluşturmaktadır. Siz müzikseverlerde aradığınız özellikte ve geniş fiyat yelpazesinde değişik kemane modellerini Pazarama.com sitesinden ayrıntılı bir şekilde inceleyebilirsiniz.