Dijitalleşen dünyada akıllı teknolojilerle üretilen ürünler, olmazsa olmazlar arasında yer alır. Günümüz çocukları da eski zamanlarda oynanan oyunlar yerine daha çok dijital platformlarda vakit geçirir. Ekran karşısında olması gereken süreden daha fazla vakit geçirmesi, anne ve babaları endişelendiren bir durum haline gelir. Her yaş grubundan çocuk için faydalı olduğu kadar zararlı içerikler de mevcuttur.
Bebeklikten başlayarak tüm çocuklar için oyun oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu sayesinde fiziksel, duygusal ve bilişsel gelişimleri desteklenir. Belirli bir yaştan sonra akıllı telefon ve tabletlerden uzak durmalarını sağlamak zorlaşır. Bu aşamada her açıdan ona fayda sağlayacak aktivitelerle vakit geçirmesini sağlamak gerekir. Güvenli çocuk oyunları nasıl seçilir? Akıllı mobil cihazlar ile ne kadar süre oynanmalıdır? Aklınızdaki tüm soruların cevapları için yazıyı okumaya devam edebilirsiniz.
Günümüzde teknoloji, hayatın bir parçası hatta gerekliliğidir. Alışverişten eğlenceye, sosyalleşmekten bilgilenmeye kadar birçok konuda yardımcı olurken zaman kazandırır ve pratiklik sağlar. Teknoloji ile birlikte gelişen akıllı cihazları, yetişkinler kadar çocukların da elinde sıkça görmek mümkündür. Doğru seçimlerle ekranda geçirdikleri süreyi faydalı hale dönüştürebilirsiniz.
Bebeklikte seçilen oyuncaklar kadar çocukluk döneminde seçilen eğitici dijital oyunlar da gelişim sürecinde önemli rol oynar. Yaş gruplarına göre yapılan seçimler, öğrenme sürecine olumlu katkı sağlar. Eğlenirken öğrenmesini sağlar. El göz koordinasyonundan sayısal düşünmeye kadar birçok açıdan olumlu faydası vardır.
Televizyon, akıllı mobil cihazlar ve bilgisayarlar aracılığı ile çizgi filmden oyun çeşitlerine kadar birçok içeriğe ulaşmak mümkündür. Önemli olan aileler tarafından yaşa uygun çocuk oyunları ve içeriğin seçilmesidir. Ek olarak gelişime destek olmasına da dikkat etmek gerekir. Şiddet içeren ya da olumsuz yönergelere sahip olanlardan uzak tutmak için ebeveyn kontrolü çok önemlidir.
Her yaş grubunun gelişimi ve ihtiyacı birbirinden farklıdır. Bu yüzden eğitim odaklı oyunlar seçilirken hangi detaylara dikkat etmek gerektiği şu şekilde detaylandırılabilir:
2 - 4 yaş grubu çocuklar için aktiviteler basit, öğretici ve aynı zamanda eğlenceli olmalıdır. Yapılacak seçim, ince motor becerilerini geliştirmeye yönelik olmalıdır. Şekilleri ve renkleri tanımaya yönlendirilir. Görsel - işitsel algıyı, kelime dağarcığını, el-göz koordinasyonunu geliştirmesine ve sesleri öğrenmesine odaklanılır. Çocuğunuz için sesli hikaye ve kitap uygulamaları, renk-şekil ve basit kavramları öğreten oyunlar arasından seçim yapabilirsiniz.
4 - 6 yaş grubu eğitimini destekleyecek okul öncesi oyunlar tercih edilmelidir. Temel matematik ve problem çözme yeteneğini geliştirmek amaçlanır. Ek olarak hayal gücünü arttıran yaratıcı düşünmeye yönelten çeşitler de tercih edilebilir. Bu yaş grubu çocuklar için bulmaca, eşleştirme, harf ve basit matematik işlemlerini içeren oyunlar idealdir.
6 - 9 yaş grubu çocuklara sahip olan ebeveynler oyun tercihlerini mantık yürütme ve problem çözme becerisini geliştirme yönünde yapmalıdır. Özellikle matematik oyunları, problem çözme ve analitik düşünme açısından çok önemli bir yere sahiptir. Bulmaca ve strateji oyunlarına yer verilmesi önerilir. Aynı zamanda matematik dersine ilgi duymasını ve başarılı olmasını sağlar.
9 - 12 yaş grubu çocuklarda bilim- teknoloji becerileri, matematik ve stratejik düşünme becerileri gelişmeye başlar. Bu sebeple daha karmaşık olan oyunlar, örneğin kodlama oyunları ile desteklenmelidir. Ek olarak strateji ve zeka oyunları ile bulmacalar da tercihler arasında olmalıdır. Kodlama ve strateji içeren oyunlar problem çözme, mantıksal bağlantı kurma, analitik ve yaratıcı düşünme becerilerinin gelişmesini destekler.
Hangi yaş grubunda olursa olsun tüm interaktif oyunlar, çocukların öğrenme sürecine olumlu katkıda bulunur. Sesli komutlarla çocukların aktif katılımını gerektirdiğinden dikkat ve konsantrasyonun arttırır. Karar verme süresini kısaltarak hızlı düşünmeye yönlendirir. Duygusal zekanın gelişimini olumlu yönde destekler.
Oyunlarla çocuğun eğlenceli öğrenme sürecine ve okul başarısına katkıda bulunabilirsiniz. Dijital ortamda yer alan uygulamalar ve içeriklere bazı örnekler :
Çocukların hızlı düşünmesini, hafızasını ve kelime dağarcığının gelişimini destekler. Ana dil dışında farklı yabancı dillerde üretilen uygulamalar, küçük yaşta yabancı dil öğrenmeyi kolaylaştırır. Özellikle interaktif olanlar, iletişim açısından çok önemlidir. Kelime bilgisini ve yaratıcı hızlı düşünme becerisini geliştirir. Kelime avı, bulmaca ve kelime türetme gibi aktiviteler, bu kategorideki online çocuk oyunları arasında sayılabilir.
Dikkat ve odaklanmayı artırmak açısından tercih edilir. Bu uygulamalar görsel hafızayı güçlendirir. Analiz yapmayı, konsantrasyonu ve dikkati destekler. Resimler arasında farkı bulma, hafıza kartları , şekil veya gölge eşleştirme uygulamaları en çok tercih edilenler arasında öne çıkar.
Uygun parçaları birleştirme mantık yürütme, analitik düşünme, el-göz koordinasyonu, ince motor gelişimi açısından büyük öneme sahiptir. Odaklanmayı artırır. Dijital puzzle uygulamaları, blok yerleştirme ve tetris gibi oyunlar bu başlık altında yer alır.
Analitik düşünmeyi desteklemekle birlikte genel kültürü arttırmayı hedefler. Problem çözme, hızlı düşünme ve öğrenmeyi destekler. Ders başarısına olumlu yönde katkısı vardır. Online bilgi yarışmaları, kelime tahmin oyunları kategori altında sıralanır.
Her ne kadar dijital platformlar ve televizyonlarda yer alan eğitici uygulamalar ile yayınlar, çocukların gelişimini olumlu yönde desteklese de ekran başında geçirilen süreye dikkat etmek gerekir. Olması gerekenden daha uzun süreli kullanımlar, duygusal ve fiziksel açıdan bazı problemlerin yaşanmasına sebep olur. Bu aşamada ebeveynler, ekran süresi kontrolünü ele almalı ve kontrol etmelidir.
İdeal ekran süresi, günlük maksimum 2 saat olmalıdır. Özellikle ilk 18 ay çocuklar, ekrandan uzak tutulmalıdır. 18 aydan sonra ise yaklaşık 5 yaşına kadar ebeveynle birlikte en fazla 1 saat vakit geçirilmelidir. 5 - 10 yaş aralığında ise 1,5 saati geçmemesine dikkat edilmelidir. Günlük 2 ile 8 saat arası, riskli kullanım olarak ifade edilirken 8 saat ise orta derece bağımlılık belirtisi olarak kabul edilir. 14 saat ve üzeri dijital ortamda vait geçirmek ise şiddetli bağımlılık olarak tanımlanır.
Günümüz koşullarında çocukların televizyon ve dijital oyunlarla vakit geçirmesi kaçınılmazdır. Burada kritik olan geçirilen süre, izlediği ya da oynadığı oyunun ne olduğu ve nasıl bir katkı sağlağıdır. Ebeveyn kontrolü olmadan geçirilen uzun saatler, dikkat eksikliği ve bağımlılık gibi sorunları beraberinde getirir.
Çocukların fiziksel ve duygusal gelişimini desteklemek, sağlıklı ve sorumluluk sahibi bireyler olmaları için doğru oyun kategorisini seçme konusunda bazı noktalara dikkat etmeleri gerekir:
●Her oyun her yaş grubuna uygun olmayabilir. Oyunun açıklamasında yer alan bilgileri ve uyarıları dikkatlice okumak gerekir.
●Çocuğun geliştirmesini istediğiniz becerisine yönelik seçim yapılmalıdır.
●Eğlendirmenin yanında gelişimine de katkıda bulunmalıdır.
●Zararlı, şiddet ve olumsuz içeriklerden uzak uygulamalar seçilmelidir.
●Oyunun sosyal medya platformları ile bağlantılı olmaması önerilir. Bu sayede farklı platformlara ya da sitelere geçiş yapması önlenir.
●Uygulama içi satın alma gerektiren oyunlardan uzak durulmalıdır.